«Είδε χότζας το χαλβά...!»

Του Αρχιμ. Βασιλείου Μπακογιάννη στην Romfea.gr

---

«Εἶδε ὁ χότζας τό χαλβᾶ, καί ξέχασε τό κοράνι», λέει μιά σοφή μας παροιμία. Δέν ἔφταιγε ὁ χαλβᾶς, πού ὁ χότζας ξέχασε τό κοράνι, ἀλλά ἡ κοιλιά του· ἡ ἀδυναμία του νά ἀντισταθεῖ στίς ἐπιθυμίες της.

Ἐφόσον ἔχουμε σῶμα, εἶναι φυσικό νά πεινᾶμε, καί νά θέλουμε νά φᾶμε, καί μάλιστα ὅ,τι τό καλύτερο.

Κανένας δέν θέλει νά τρώει τά πιό ἄνοστα φαγητά, οὔτε καί αὐτοί πού νηστεύουν.

«Εἶχα παρευρεθεῖ (μοῦ ἔλεγε ἕνας γιατρός) σέ ἰατρικό συνέδριο στήν Ἀθήνα. Ὅλοι οἱ γιατροί τόνιζαν στίς εἰσηγήσεις τους, πόσο ἐπικίνδυνο πρᾶγμα εἶναι γιά τήν ὑγεία, ἡ ὑπερκατανάλωση κρέατος. Ὅμως, τό μεσημέρι οἱ περισσότεροι στό «τραπέζι» ἔτρωγαν κρέας». Τέτοια «δύναμη» ἔχει ἡ κοιλιά.

Ὁ Ὅσιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος χαρακτηρίζει τήν κοιλιά «πονηρή δέσποινα» - πονηρή κυρία (λόγος 14, 1), καί «μαινάδα» - τρελή κυρία (λόγος 15,1), πού κυβερνᾶ τόν (ἐμπαθῆ) ἄνθρωπο.

Τίς τρελές ὀρέξεις της καλούμαστε, τώρα τή Μ. Τεσσαρακοστή, νά ἀντιμετωπίσουμε.

Θά τό καταφέρουμε; Ἡ ἀρετή μας φαίνεται στά δύσκολα, ὄχι στό εὔκολα.

Τό νά τρῶς εἶναι εὔκολο, τό νά μήν τρῶς (=νά σέβεσαι τή νηστεία) εἶναι τό δύσκολο.

Θά τό πράξουμε τό δύσκολο ἤ θά πάθουμε, ὅ,τι ἔπαθε ὁ χότζας, βλέποντας τόν ἀγαπημένο του χαλβᾶ;

Κατά τήν Ἁγία Γραφή καί τούς Ἁγίους Πατέρες, ἡ ἀθέτηση τῆς νηστείας ἀνοίγει τήν πόρτα καί γιά ἄλλες «ἀθετήσεις». (Γ΄Μακκαβαίων 7:11. & Δευτ. 11:16).

Γιατί, ἡ ὑποδούλωση στήν κοιλιά, ἀδυνατίζει τήν θέληση, καί μέ ἀδύνατη θέληση, πῶς θά τηρήσουμε τίς ἐντολές τοῦ Κυρίου;

«Παιδί μου (ἔλεγε ἕνας σεβάσμιος Ἁγιορείτης Γέροντας), ὅταν κάποιος καταφρονεῖ τίς νηστεῖες, δείχνει ἀπό μόνος του πώς εἶναι ἀδύνατος. Καί σάν ἀδύνατος, εἶναι ἱκανός νά κάνει καί ἄλλα πράγματα, πού ἔχουν σχέση μέ τή σάρκα».

Ὅταν ὁ ἄνδρας (λέει ὁ Μ. Βασίλειος) βλέπει τή γυναίκα του νά «συζεῖ» μέ τή νηστεία, τήν ἐμπιστεύεται.

«Οὐχ ὑποπτεύει γάμων ἐπιβουλήν ὁ ἀνήρ, νηστείαις ὁρῶν τήν γυναῖκα συζῶσαν» (Περί Νηστείας Α, 7). (Τότε νηστεία σήμαινε ἤ τελεία ἀσιτία ἤ ξηροφαγία).

Ὁ Κύριος χαρακτηρίζει τήν ἀθέτηση τῆς ἐγκρατείας ὡς τό ἔσχατο σημεῖο καταπτώσεως τῶν ἀνθρώπων· ὡς «σημεῖον τῶν καιρῶν».

Στίς ἔσχατες μέρες (λέει) οἱ ἄνθρωποι δέν θά κάνουν τίποτε ἄλλο, ἀπό τό νά τρῶνε νά πίνουν, καί νά ἱκανοποιοῦν τίς σαρκικές ἐπιθυμίες τους, ὅπως ἀκριβῶς γινόταν καί στίς μέρες τοῦ Νῶε (Μτ. 24:37), γι'αὐτό καί τούς ἐξαφάνισε μέ τόν κατακλυσμό.

Στέλνοντας τό μήνυμα, πώς ὅταν οἱ ἄνθρωποι δέν κάνουν τίποτε τό πνευματικό, παρά μόνο τρῶνε, πίνουν κ.λ.π., δέν ἔχουν λόγο ὑπάρξεως!

Γιά τό λόγο αὐτό, ἡ Γραφή ἐλέγχει ὅσους τό ρίχνουν στό καθημερινό φαγοπότι.

«Σεῖς ποὺ τρῶτε ἐκλεκτὰ κατσίκια καὶ μοσχάρια γάλακτος (Ἀμώς 6:4). «Ἀλίμονο σέ σᾶς πού τώρα εἶστε χορτάτοι, γιατί θά πεινάσετε» (Λκ. 6:25). «Ψυχή μου, ἀναπαύου, φάει, πίου, εὐφραίνου», (Λκ. 12:19), εἶχε ὡς σύνθημα στή ζωή του ὁ πλούσιος τῆς παραβολῆς, γι'αὐτό καί κολάσθηκε.

Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία μας ἔχοντας αὐτά ὑπόψη της (καί ὄχι μόνο) καθιέρωσε μιά σειρά ἀπό νηστεῖες, οὕτως ὥστε ἡ ζωή τοῦ (ὀρθοδόξου) χριστιανοῦ νά χρωματίζεται κατά καιρούς ἀπό τήν ἐγκράτεια, χάρη τοῦ Χριστοῦ.

Γι'αὐτό καί ἡ (αὐστηρή) νηστεία εἶναι τό ξεκίνημα τῶν πνευματικῶν ἀγώνων, «ἡ τῶν πνευματικῶν ἀγώνων ἀρχή» (Τριώδιο, «Δόξα» ὄρθρου Κυριακῆς Τυρινῆς).

Καί ἄρα χωρίς (αὐστηρή) νηστεία δέν ὑπάρχει πνευματική ζωή, παρά μόνο πνευματικός θάνατος.

Καί γι'αὐτό ἡ καταφρόνηση τῶν νηστειῶν, θεωρεῖται ἀπό τήν Ἐκκλησία μας βαρύτατο ἁμάρτημα.

Ὁ λαϊκός ἐπιτιμᾶται μέ τό ἐπιτίμιο τοῦ «ἀφορισμοῦ»· (ἀρχικά σήμαινε παραμονή τοῦ πιστοῦ στήν ἐξώπορτα τοῦ Ναοῦ· δηλαδή ἀποκοβόταν ἀπό τό Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας· θεωρεῖτο ἀνάξιος νά ἀνήκει στήν Ἐκκλησία!).

Ὁ δέ κληρικός ἐπιτιμᾶται μέ τό ἐπιτίμιο τῆς καθαιρέσεως. Θεωρεῖται ἀνάξιος νά εἶναι Ἱερέας! ( ΞΘ΄ Ἁγίων Ἀποστόλων).

Τέλος, «νηστεία» στή γλώσσα τῆς Ἐκκλησίας σημαίνει ἤ τελεία ἀσιτία ἤ ξηροφαγία, ἤ φαγητό χωρίς λάδι, ἤ ἔστω μέ λάδι.

Καί ἡ Μ. Τεσσαρακοστή εἶναι περίοδος αὐστηρᾶς νηστείας. «Δεῖ πᾶσαν τήν τεσσαρακοστήν νηστεύειν ξηροφαγοῦντας» (Ν΄τῆς Λαοδικείας).

Ἀφ' ἑνός μέν πρός συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν μας (ἡ ἡδονή τῆς ἁμαρτίας «ξεπληρώνεται» μέ τήν ὀδύνη, «οὐδείς γάρ ἀναμάρτητος»), ἀφ' ἑτέρου δέ, ὡς συμμετοχή στόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ.

(Πῶς θά συμμετάσχουμε στόν Σταυρό Του; Τρώγοντας καί πίνοντας;) «Πρέπει καθημερινά νά γυμνάζουμε τόν ἑαυτό μας μέ νηστείαις, μέ σκληραγωγίες, μέ ἁπλό φαγητό καί λιτό τραπέζι, ἀποφεύγοντας παντοῦ καί πάντοτε τήν πολυτέλεια.

Διαφορετικά, εἶναι ἀδύνατο νά εὐαρεστήσουμε τόν Κύριο» (Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὁμιλία Γ΄εἰς τόν Λάζαρον καί πλούσιον).

Ἀλήθεια. Ὡς ὀρθόδοξοι χριστιανοί, ποιούς ἔχουμε ὡς πρότυπο στήν πνευματική μας ζωή;

Τούς καλοφαγάδες ἤ τούς ἁγίους, πού ἦταν μεγάλοι νηστευτές, πρός χάρη τοῦ Ἐσταυρωμένου Ἰησοῦ; Καλή Μ. Τεσσαρακοστή!